De Vlaming is niet klaar voor de betonstop. Dat blijkt uit een enquete van Livios en deze krant bij 1.500 verbouwers. Marc Dillen van de Vlaamse Confederatie Bouw en Vlaams bouwmeester Leo Van Broeck reageren. "Het kan me niet schelen waar de Vlaming klaar voor is."

Eerst de harde cijfers: 78% van de ondervraagden ziet een vrijstaande woning als ideaal, en 55% wil het liefst landelijk of in een landelijk gelegen wijk wonen. Die woondroom staat haaks op de plannen van de Vlaamse overheid om tegen 2040 komaf te maken met de klassieke verkavelingen en de woondichtheid rond belangrijke knooppunten te verhogen. En dat verbaast Marc Dillen, directeur van de Vlaamse Confederatie Bouw, niet: "Dit bevestigt dat de Vlaming vooral onder druk van de budgettaire beperkingen kleiner is gaan bouwen."

Tussen droom en daad

Tussen droom en daad gaapt dan ook een grote kloof. Van de 40.000 vergunningen voor nieuwbouw die in 2016 verstrekt werden, was twee derde bestemd voor de bouw van appartementen. Marc Dillen: "De meeste nieuwbouwprojecten zijn appartementen of tweegevelwoningen. Dat heeft niet alleen te maken met de beschikbare bouwgronden, ook de strenge energie-eisen werken de bouw van compactere woningen in de hand. Door de EPB-regelgeving is bouwen een pak duurder geworden, waardoor jonge gezinnen vaker een oude woning kopen die niet is aangepast aan de hedendaagse energie-eisen. Deze zouden versneld gerenoveerd moeten worden, maar dat gebeurt niet. Het aantal vergunde renovaties in Vlaanderen hangt al een tijd rond de 16.000 per jaar. Ook het aantal sloopvergunningen, zo'n 5.000 per jaar, blijft laag."

2,65 miljoen te renoveren woningen

"Als we de doelstelling van de Vlaamse regering willen halen (dat tegen 2050 bestaande woningen even energiezuinig zijn als een nieuwbouwwoning van vandaag, red.) moet het aantal vergunde renovaties drastisch omhoog naar 70.000 per jaar. Alleen zo krijgen we de 2,65 miljoen nog te renoveren of te vervangen woningen tegen 2050 in het vizier."

Intussen pleit Dillen ook voor nieuwbouw. "Iedereen heeft de mond vol van verdichting, maar het duurt nog twaalf tot vijftien jaar voordat de gevolgen daarvan écht zichtbaar worden. Denk aan de vele voorbereidingen, het studiewerk rond mobiliteit, milieueffecten, het draagvlak dat gecreëerd moet worden bij de huidige inwoners... En dat terwijl er tegen 2050 550.000 nieuwe gezinnen bijkomen. Waar moeten die mensen ondertussen naartoe? Wij vragen dat de overheid niet te snel beperkingen oplegt en ervoor zorgt dat de nog beschikbare bouwgrond op een efficiënte manier benut wordt."

"Verder geven de resultaten van de enquête aan dat gezinnen met een bovengemiddeld inkomen niet geneigd zijn om in de stad te gaan wonen", zegt Marc Dillen. "Die groep is nochtans broodnodig om de stadsvernieuwing te financieren en het buitengebied te ontlasten."

"Kan me niet schelen waar de Vlaming klaar voor is"

Ook Vlaams bouwmeester Leo Van Broeck reageert op de enquête: "De Vlaming niet klaar voor de betonstop? Het kan me niet schelen waar de Vlaming klaar voor is. De planeet is niet klaar voor de mens als die zo verder doet. Het besef dringt stilaan door dat alles anders moet. De grootste villa's geraken al niet meer verkocht. Logisch: ze zijn te groot om te onderhouden, je moet een dure tuinman aannemen, zit met hoge stookkosten... en krijgt er anderhalf uur file per dag bij als extraatje. Los daarvan is het wel zo dat de Vlaming hierrond meer communicatie en informatie verdient. Verplichtingen opleggen werkt minder goed dan mensen motiveren om zelf de juiste keuzes te maken."

Het besef dringt stilaan door dat alles anders moet. De grootste villa's geraken al niet meer verkocht. Logisch: ze zijn te groot om te onderhouden, je moet een dure tuinman aannemen, zit met hoge stookkosten... en krijgt er anderhalf uur file per dag bij als extraatje.

Vlaams bouwmeester Leo Van Broeck

Villa versus appartement

Ook in Vlaanderen is de verandering ingezet, merkt Van Broeck. "Tot 2011 namen de kleinste gehuchten, dorpen, kleine en middelgrote steden en centrumsteden allemaal toe in bevolking. De laatste meting van 2016 toont aan dat de kleinste gehuchten exponentieel leeglopen en het bevolkingsaantal van kleine dorpen licht daalt. Een duidelijke kentering."

En maar goed ook, oordeelt de bouwmeester, die zelf in een Brusselse woontoren woont: "Een vrijstaande woning op het platteland heeft extra thermische verliezen en stoot daardoor dubbel zoveel CO2 uit. De villalocatie is bovendien niet bedienbaar met het openbaar vervoer. De transportbehoeften van de bewoners veroorzaken nog een extra CO2-uitstoot. Een appartement, daarentegen, zit ingepakt tussen andere appartementen en alles is vlakbij: dat maakt een verschil van 12 à 13 ton CO2 per jaar."

"Villa vermoordt het platteland"

"Zowel op het vlak van ruimtelijke ordening als qua CO2-uitstoot is vrijstaand bouwen crimineel. De villa vermoordt het platteland. In Toscane vind je compacte stadjes van 150 woningen per hectare zonder een enkele verkaveling. Vlamingen zouden neerkijken op een lelijk Toscane als het verkaveld werd. We zijn alleen verstandig op reis. Bij thuiskomst lijden we aan collectief geheugenverlies", aldus de bouwmeester.

Bron: HLN